نکات لازمی که باید درباره پروانه و جواز کسب بدانید!
در دنیای کسب‌وکار، دریافت مجوزهای لازم از جمله پروانه و جواز کسب یکی از مراحل حیاتی و اساسی برای فعالیت قانونی و موفقیت‌آمیز هر کسب‌وکار محسوب می‌شود. این مجوزها نه تنها به صاحبان مشاغل کمک می‌کنند تا فعالیت خود را در چهارچوب قوانین و مقررات کشور انجام دهند، بلکه نقش مهمی در اعتمادسازی با مشتریان و همچنین جلوگیری از مشکلات حقوقی و مالی ایفا می‌کنند.
آگاهی از نکات لازمی که باید درباره پروانه و جواز کسب بدانید، می‌تواند مسیر راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکار شما را هموارتر و امن‌تر سازد. در این مقاله، به بررسی اصول پایه، مدارک مورد نیاز، مراحل اخذ مجوز، و نکات کلیدی جهت بهره‌مندی بهینه از این مجوزها خواهیم پرداخت. با استاد پلاس همراه باشید.
پروانه کسب چیست؟
اساس هر نوع فعالیت تجاری و اشتغال به کارهای فنی نیازمند دریافت مجوز مربوطه است. پروانه کسب، مجوزی است که طبق مقررات قانون نظام صنفی به افراد حقیقی یا حقوقی جهت راه‌اندازی و ادامه فعالیت‌های صنفی اعطا می‌شود. این مجوز، به فرد یا واحد صنفی مشخص، برای مکان و ابزار کسب معین، داده می‌شود و نشان دهنده صلاحیت و مهارت لازم برای انجام حرفه مورد نظر است.
علاوه بر آن، تاسیس هر نوع واحد صنفی و اشتغال در حوزه‌های مختلف، منوط به داشتن صلاحیت و دریافت پروانه از اتحادیه‌های صنفی مربوط است؛ در غیر این صورت، فعالیت آنان غیرقانونی محسوب می‌شود و ممکن است با جریمه یا حتی تعطیلی مغازه مواجه شوند.
مرجع صدور پروانه کسب، عمدتاً اتحادیه‌های صنفی و یا دستگاه‌های ذی‌ربط بر اساس تبصره ذیل بند (م) ماده (30) قانون نظام صنفی است. اولویت دریافت پروانه در هر رشته صنفی، به ترتیب زیر است:
- افراد بیکار مشمول قانون بیمه بیکاری، بر اساس تخصص و مهارت‌های فرد، جهت حمایت از اشتغال و کاهش بیکاری.
- افرادی که فاقد هرگونه پروانه کسب هستند و قصد شروع فعالیت دارند.
انواع پروانه کسب:
پروانه‌های کسب در دو نوع اصلی، موقت و دائم، صادر می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و مدت اعتبار خاص خود را دارند:
پروانه کسب موقت این نوع پروانه، اعتبار یکساله دارد و تنها یک بار صادر می‌شود. پس از پایان مدت اعتبار، اتحادیه فرصت ۳۰ روزه‌ای به دارنده مجوز می‌دهد تا برای دریافت پروانه دائم اقدام کند. در صورت عدم اقدام در مدت زمان تعیین شده، مجوز کسب وی باطل خواهد شد و باید مجدداً فرآیند اخذ مجوز را طی کند.
پروانه کسب دائم این نوع، اعتبار ۵ ساله دارد و پس از انقضا، دارنده آن باید نسبت به تمدید مجوز اقدام کند. در صورت عدم تمدید، مجوز کسب لغو می‌شود و فعالیت بدون مجوز محسوب می‌گردد که ممکن است منجر به جریمه یا تعطیلی کسب و کار شود.
انواع جواز کسب:
کسب و کارها بر اساس نوع فعالیت، در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند که هر کدام نیازمند نوع خاصی از جواز هستند. انواع مهم جواز کسب عبارتند از:
جواز کسب توزیعی برای فعالیت‌هایی که کالاهای مصرفی را به فروش می‌رسانند، صادر می‌شود. مثلا فروش پوشاک، لوازم آرایشی، مواد غذایی و محصولات مصرفی دیگر.
جواز کسب تولیدی برای کسب و کارهایی که به تولید محصول می‌پردازند، صادر می‌شود. نمونه‌های آن شامل کارگاه‌های تولید شیرینی، نان، مواد پلاستیکی، فلزی، تولید پوشاک و سایر تولیدی‌ها است.
جواز کسب فنی این نوع مربوط به فعالیت‌های تعمیر و نگهداری وسایل و ابزارهای فنی و الکتریکی است. برای دریافت این جواز، فرد باید گواهینامه فنی و حرفه‌ای مرتبط با حوزه فعالیت خود را داشته باشد. نمونه‌ها شامل تعمیرگاه‌های ماشین لباسشویی، تعمیرات خودرو، تعمیر موبایل، تاسیسات الکتریکی و مکانیکی و غیره است.
جواز کسب خدماتی کسب و کارهای ارائه‌دهنده خدمات، مانند آرایشگاه‌ها (زنانه و مردانه)، کافی‌نت‌ها، رستوران‌ها، هتل‌ها و مراکز خدماتی دیگر، نیازمند این نوع جواز هستند.
تفاوت جواز کسب با پروانه کسب:
در واقع، اصطلاحات «جواز کسب» و «پروانه کسب» اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند و تفاوت اساسی ندارند. هر دو مجوزی هستند که برای راه‌اندازی و فعالیت‌های صنفی، به متقاضیان اعطا می‌شود. تفاوت در اصطلاحات معمولاً به تفاوت در کاربرد یا نوع فعالیت مربوط است، اما در قانون، هر دو مجوز هستند و نقش مشابهی دارند.
شرایط دریافت جواز کسب برای خانم‌ها:
در حال حاضر، قوانین مربوط به صدور جواز کسب برای خانم‌ها در برخی موارد محدودیت‌هایی دارد. در برخی مشاغل، خانم‌ها نمی‌توانند به تنهایی اقدام به دریافت مجوز کنند و نیاز به معرفی مباشر مذکر دارند. این محدودیت‌ها بر اساس نوع فعالیت، حساسیت و مهارت‌های مورد نیاز تعیین می‌شود. مثلا در حوزه‌های تولید پوشاک، برخی مشاغل فنی، املاک، رستوران‌ها، تبلیغات، فروش لوازم یدکی و موارد مشابه، ممکن است محدودیت‌هایی اعمال شود.
همچنین، در برخی مشاغل مردانه مانند آرایشگاه‌های مردانه، تعمیرگاه خودرو، کارگاه‌های طلاسازی، خدمات تاسیسات برقی و عمرانی و غیره، ارائه مجوز به خانم‌ها امکان‌پذیر نیست یا نیازمند شرایط خاص است.
ثبت نام و دریافت پروانه کسب:
برای ثبت نام و درخواست پروانه کسب، می‌توانید از سامانه‌های آنلاین مانند سایت ایران اصناف استفاده کنید. ابتدا باید به درگاه ملی مجوزهای کشور مراجعه و پس از اخذ کد پیگیری، وارد سامانه ایران اصناف شوید و با وارد کردن کد، فرآیند ثبت‌نام را تکمیل کنید. هزینه صدور جواز کسب بر اساس نوع صنف متفاوت است.
مدارک و شرایط لازم برای اخذ پروانه کسب:
طبق ماده ۶ آیین‌نامه صدور پروانه کسب، مدارک و شرایط زیر باید رعایت شود:
- تابعیت جمهوری اسلامی ایران یا داشتن پروانه کار معتبر برای اتباع بیگانه.
- ارائه مدارک ثابت بر سابقه سکونت حداقل ۵ سال در تهران، یا در صورت مهاجرت، رعایت شرایط خاص.
- سند مالکیت یا اجاره‌نامه رسمی محل کسب، که در صورت عرفی بودن، ارائه اجاره‌نامه عادی کافی است.
- گواهی پایان خدمت یا معافیت دائم نظام وظیفه.
- گواهی عدم سوءپیشینه.
- حداقل سواد خواندن و نوشتن، مگر برای افراد بالای ۴۵ سال.
- گواهی عدم اعتیاد به مواد مخدر از وزارت بهداشت.
- تایید سلامت و بهداشت محل کسب و مدارک مربوط به رعایت مقررات شهرداری.
- موافقت نیروی انتظامی در موارد مشاغل خاص.
- مدارک فنی و حرفه‌ای در صورت نیاز.
- عکس جدید ۶ قطعه.
- تصویر شناسنامه عکسی دو برگ.
مراحل دریافت پروانه کسب:
- انتخاب رشته، استان و شهر در سایت ایران اصناف متقاضیان اخذ جواز کسب باید وارد سایت ایران اصناف شده و رشته شغلی، استان و شهر مورد نظر خود را انتخاب کنند.
- مطالعه آئین‌نامه و تکمیل فرم اطلاعات سپس، آئین‌نامه صدور پروانه کسب را مطالعه و فرم مربوط به اطلاعات فردی و شغلی را کامل نمایند.
- حفظ کد رهگیری در پایان، کد رهگیری که از طریق سایت به آن‌ها ارائه می‌شود را حفظ و نگهداری کنند.
- بررسی درخواست و صدور جواز پس از ارسال درخواست به اتحادیه‌های صنفی مربوطه، مراحل بررسی درخواست، اعزام بازرس و استعلام‌های لازم انجام می‌شود. پس از انجام این مراحل، جواز کسب به افراد واجد شرایط اختصاص می‌یابد.
پروانه کسب الکترونیکی:
پروانه کسب الکترونیکی، همان‌طور که از نام آن پیداست، در حالت دیجیتال صادر می‌شود. بر اساس اعلام اتاق اصناف کشور، تمامی پروانه‌های صادر شده تا کنون به نسخه‌های الکترونیکی تبدیل شده‌اند.
در این مجوزهای جدید، علاوه بر اطلاعات هویتی شامل نام، کد ملی و شماره شناسنامه، اطلاعات و شماره شناسه صنفی نیز درج می‌شود. دارندگان کارت‌های الکترونیکی پروانه کسب می‌توانند از آن به عنوان سند قانونی و قابل قبول استفاده کنند.
این پروانه‌ها مشابه کارت‌های ملی، دیجیتال هستند و با کوچک‌ترین تخلف، قابل شناسایی می‌باشند. همچنین، کاربران می‌توانند با استفاده از پروانه کسب الکترونیکی در دستگاه‌های خودپرداز، به عنوان کارت بانکی بهره‌مند شوند؛ این امکانات، به دلیل همکاری با بانک ملی ایران، فراهم شده است. در آینده، ممکن است این کارت‌ها برای کنترل و نظارت بر دارایی‌های افراد نیز مورد استفاده قرار گیرند.
هزینه گرفتن جواز کسب‌وکار:
پرداخت حق عضویت و مبلغ ثبت‌نام جواز کسب به اتحادیه و حساب خزانه کشور ضروری است. مبلغ پرداختی برای ثبت‌نام، پنج برابر حق عضویت است.
برخی رشته‌ها نیازمند گذراندن دوره‌های آموزشی هستند. در صورت انتخاب رشته‌ای از این دسته، باید مبلغ مربوطه را نیز پرداخت کنید. برای مثال، راه‌اندازی مغازه تعمیرات موبایل، تعمیرات لوازم خانگی یا فعالیت در زمینه برق‌کشی ساختمان، نیازمند گذراندن دوره‌های آموزشی مربوطه در مراکز معتبر است. هزینه هر رشته متفاوت است.
وام جواز کسب:
وام جواز کسب یکی از تسهیلات مالی است که بانک‌ها و موسسات مالی در ازای ارائه جواز کسب به صاحبان مشاغل اعطا می‌کنند. این وام به منظور حمایت از توسعه و رونق کسب‌وکارها طراحی شده است.
ارائه این وام‌ها، همواره به عنوان راه‌حلی مناسب در رفع مشکلات مالی صاحبان مشاغل بوده است. صاحبان مشاغل می‌توانند با دریافت وام، موانع مالی خود را برطرف و کسب‌وکار خود را توسعه دهند. در شرایط خاص، ممکن است صاحبان مشاغل برای دریافت وام با روش‌های مختلف اقدام کنند.
با وجود پیچیدگی مراحل ثبت و دریافت وام، آشنایی با روش‌های مختلف می‌تواند مشکلات را کاهش دهد. بسیاری از بانک‌ها و موسسات، شرایط دریافت وام بر اساس جواز کسب را فراهم کرده‌اند، و صاحبان مشاغل با ارائه این مدرک می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. این وام‌ها به منظور افزایش تولید و رونق اقتصادی در اختیار دارندگان جواز کسب قرار می‌گیرد.
تمدید جواز کسب و کار:
براساس قانون صنفی، صاحبان مشاغل موظفند قبل از تاسیس هر نوع واحد صنفی و یا شروع فعالیت، نسبت به اخذ پروانه کسب اقدام کنند و هر ده سال یک بار نسبت به تمدید آن اقدام نمایند. فعالیت بدون مجوز، غیرقانونی است و علاوه بر جریمه، ممکن است منجر به پلمپ محل کسب و تعطیلی کسب‌وکار بدون مجوز شود.
سامانه ایران اصناف (iranianasnaf.ir) برای نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور راه‌اندازی شده است. این سامانه خدماتی نظیر ثبت‌نام، تمدید، اصلاح مشخصات و تغییر مالکیت پروانه کسب را به صورت اینترنتی ارائه می‌دهد.
متقاضیان تمدید پروانه کسب باید وارد سایت سامانه ایران اصناف شوند، به قسمت پروانه کسب رفته و گزینه «تمدید پروانه کسب» را انتخاب کنند. مدارک لازم شامل اصل پروانه قبلی، گواهی اداره امور مالیاتی، دو قطعه عکس، تاییدیه کد پستی، شماره تلفن همراه به نام صاحب پرونده و در صورت وجود تغییرات در شرکت، اصل و کپی آگهی روزنامه رسمی است.
